قرابت سببي و طبقات آن

دانستیم که قرابت نسبی ناشی از رابطه خونی است و رابطه ای بین دو نفر که یکی از نسل دیگری یا هر دو نسل از شخص ثالثی باشند.

حال به تعریف قرابت سببی می پردازیم، قرابت سببی خویشاوندی ناشی از ازدواج است و یک رابطه است بین زن و شوهر با یک دیگر و بین هر یک از زوجین با خویشان نسبی دیگری.

در حقیقت نزدیک ترین خویش سببی هر یک از همسرها همسر دیگر است هر چند که خارج از خط و درجه های ذکر شده در ماده 1033 باشد و بدنبال این نظر است که قرابت سببی از موجبات ارث شناخته شده است. پس رابطه خویشاوندی بین زن و شوهر از اقسام قرابت سببی است؛ و اقربای نسبی هر یک از همسرها خویشان سببی همسر دیگر به شمار می آیند؛ و همان خط و درجه ای را که در قرابت نسبی داشتند در قرابت سببی هم حفظ می‌کنند؛ اما دامنه قرابت سببی از این حد نیز فراتر نمیرود؛ مثلا شوهران دو خواهر هیچگونه قرابت سببی با هم ندارند.

ماده 1033 قانون مدنی میگوید: (هرکس در هر خط و هر درجه ای که با دیگری قرابت نسبی داشته باشد، در همان خط و به همان درجه قرابت سببی با زوج یا زوجه او خواهد داشت؛ بنابراین پدر و مادر زن یک مرد اقربای سببی درجه اول آن مرد و برادر و خواهر شوهر یک زن از اقربای سببی درجه دوم آن زن خواهند بود )

در این ماده بر خلاف ماده 1032 که در بحث هفته قبل به بررسی آن پرداختیم از طبقه قرابت سخنی به میان نیامده است و فقط به خط و درجه اشاره شده و به سبک فرهنگی، درجات را تعیین نموده است.

طبقات آورده شده در ماده 1032 قانون مدنی از فقه برگرفته شده است و همچنین ماده 862 قانون مدنی و همچنین اصطلاح خط از حقوق فرانسه و سوئیس گرفته شده است.

در حقوق فرانسه و سوئیس طبقاتی برای قرابت نمی شناسند و فقط از خط و درجه سخن میگویند.

مقصود از خط همان خط مستقیم و اطراف است اما تعیین درجه خط مستقیم بر حسب تعداد نسل انجام می پذیرد؛ بنابراین قرابت شخص با فرزندش قرابت درجه اول و با نوه اش قرابت درجه دوم به شمار می اید و در خط اطرف برای احتساب درجه باید از یک طرف قرابت آغاز و به جامع نسب صعود و آنگاه به طرف دیگر نزول کرد و بدین ترتیب بر اساس تعداد نسلها درجه قرابت را تعیین نمود؛ و بدین سان قرابت با برادر درجه دوم و قرابت برادر زاده با عمو درجه سوم به حساب می آید.

در مورد قرابت سببی، در حقوق فرانسه و سوئیس خط و درجه همان است که در قرابت نسبی آورده شد، با این تفاوت که خویشان نسبی هر یک از زوجین در هر خط و درجه ای که باشند خویشان سببی همسر دیگر به شمار خواهند آمد و آنچه که در ماده 1033 قانون مدنی ایران آورده شده که در مورد قرابت سببی صحبت می‌کند، منطبق با حقوق دو کشور مذکور است.

لازم به تذکر است که در بین اقارب سببی به استثنای زن و شوهر که از یکدیگر ارث می‌برند و به زن علاوه بر مهریه نفقه تعلق میگیرد، هیچ گونه رابطه مالی و مادی وجود ندارد؛ یعنی خویشان سببی در مقابل همدیگر حقوق و تکالیقی از جهت مالی ندارند، بنابراین پدر و مادر زن یا پدر و مادر شوهر از عروس و یا داماد خود ارث نخواهند برد و بالعکس و در بین انها حتی تکلیفی برای نفقه هم وجود ندارد؛ اما از جهت معنوی و غیر مالی گروهی از این اقارب با هم رابطه یپیدا می‌کنند و آثاری بر این قرابت از جمله این آثار عبارتند از: حرمت در ازدواج، ممنوعیت در قضاوت، در داوری، در شهادت، در ابلاغ و اجرای احکام که در هفته آینده به بررسی انها می پردازیم.

ادامه دارد...