کافه دادبان نای ذی / مشاوره حقوقی ویژه مخاطبین پایگاه خبری تحلیلی نای ذی نیوز / بررسی حقوقی تغییر نام‌ مذهبی در نظام ثبت احوال ایران

بررسی حقوقی تغییر نام‌ مذهبی در نظام ثبت احوال ایران

بر اساس مقررات جاری سازمان ثبت احوال کشور، از جمله آیین‌نامه اجرایی قانون ثبت احوال و مصوبات هیأت حل اختلاف، تغییر نام اشخاص در شناسنامه، حتی در مواردی که نام دارای بار مذهبی باشد، در شرایط خاص و با ارائه دلایل موجه امکان‌پذیر است.

مبنای قانونی تغییر نام
مطابق ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و آیین‌نامه اجرایی آن، اشخاص می‌توانند در صورت وجود دلایل قانونی و عرفی، تقاضای تغییر نام خود را به اداره ثبت احوال محل ارائه دهند. این تقاضا در هیأت حل اختلاف بررسی و در صورت احراز شرایط، مورد پذیرش قرار می‌گیرد.
موارد قانونی قابل پذیرش برای تغییر نام؛
تغییر نام‌های مذهبی تنها در صورتی پذیرفته می‌شود که یکی از شرایط زیر احراز گردد:

1. نام موجب تمسخر، تحقیر یا سرزنش فرد گردد؛ مانند نام‌هایی که در عرف جامعه بار منفی یا طنزآمیز دارند.
2. عدم تناسب نام با جنسیت فرد؛ مانند استفاده از نام‌های مردانه برای بانوان یا بالعکس.
3. نام سخت، نامأنوس یا غیرمتداول باشد . به‌گونه‌ای که تلفظ یا نوشتن آن دشوار بوده یا در جامعه شناخته‌شده نباشد.
4. فرد در عرف اجتماعی با نام دیگری شناخته شود؛ و نام ثبت‌شده در شناسنامه مورد استفاده عمومی نباشد.

نکته مهم در خصوص نام‌های مذهبی
در خصوص نام‌هایی که دارای بار مذهبی، تاریخی یا فرهنگی هستند (مانند علی، فاطمه، حسین، زینب و...)، هیأت حل اختلاف با حساسیت بیشتری بررسی می‌کند. اگر نام مورد نظر در جامعه رایج، محترمانه و دارای جایگاه فرهنگی باشد، صرف علاقه شخصی به تغییر نام کافی نیست و باید دلایل قوی و مستند ارائه شود

مدارک لازم برای ارائه درخواست تغییر نام
برای ثبت درخواست تغییر نام، متقاضی باید مدارک زیر را به اداره ثبت احوال ارائه دهد :
- اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی
- درخواست کتبی با ذکر دلایل حقوقی و عرفی تغییر نام
- استشهادیه محلی یا گواهی سه نفر شاهد مبنی بر استفاده عرفی از نام دیگر یا اثبات دلایل تغییر
- در صورت لزوم، مدارک پزشکی یا روان‌شناسی (در موارد خاص)

موانع و مشکلات احتمالی در فرآیند تغییر نام
1. رد درخواست توسط هیأت حل اختلاف در صورت نبود دلایل قوی و مستند
2. مخالفت خانواده یا اطرافیان به دلیل حساسیت‌های فرهنگی و مذهبی
3. طولانی بودن فرآیند اداری؛ از ثبت درخواست تا صدور شناسنامه جدید ممکن است چند ماه به طول انجامد
4. لزوم اصلاح کلیه مدارک هویتی و اداری پس از تغییر نام (کارت ملی، حساب بانکی، بیمه، مدارک تحصیلی و...)
5. محدودیت در انتخاب نام جدید؛ نام پیشنهادی باید در فهرست اسامی مجاز سازمان ثبت احوال باشد و فاقد بار منفی، سیاسی یا مغایر با فرهنگ عمومی باشد .
اگر سازمان ثبت احوال درخواست فرد را رد کند، این رد درخواست به‌صورت کتبی به متقاضی ابلاغ خواهد شد.
در صورتی که متقاضی همچنان بر تغییر نام خود پافشاری کند، باید از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی، درخواست خود را به مراجع قضایی ارائه کند. سپس پرونده او به‌عنوان خواهان و سازمان ثبت احوال به‌عنوان خوانده در دادگاه مطرح خواهد شد. قاضی پس از بررسی مستندات و دفاعیات هر دو طرف، رای نهایی را صادر خواهد کرد .